ازدواج کردن و آغاز یک زندگی جدید دو نفره، یکی از مهم‌ترین تصمیم‌هایی است که هر فردی در طول زندگی خویش می‌گیرد. مراسم‌های مربوط به ازدواج و عروسی در هر کشوری متفاوت است و با توجه به فرهنگ و آداب و رسوم آن کشور انجام می‌شود. در کشور ما نیز ازدواج یکی از مراسمات سنتی محسوب می‌شود که مراحل و آداب و رسوم خاصی دارد.
مراحل و رسوم ازدواج در ایران، بسته به نوع فرهنگ هر منطقه ممکن است با منطقه دیگر، متفاوت باشد. همچنین در طول زمان نیز این مراحل و رسم و رسوم‌ها دچار تغییرات زیادی شده‌اند. اما ما قصد داریم در این مقاله به بررسی آداب و رسوم ازدواج ایرانی که هنوز در کشور ما پا برجاست بپردازیم و با مراحل این کار آشنا شویم. پیشنهاد می‌کنیم تا پایان این مقاله با ما همراه باشید تا با آداب و رسوم ازدواج ایرانی از خواستگاری تا عروسی آشنا شوید.
آداب و رسوم سنتی ازدواج در ایران
آداب و رسوم سنتی ازدواج در ایران
از گذشته تا به امروز، مراسم عروسی و ازدواج در ایران اهمیت ویژه‌ای داشته و با آداب و رسوم خاصی برگزار می‌شود. با وجود آنکه بعضی از افراد دوست دارند این مراسم را ساده، صمیمی و راحت برگزار کنن و مراسم و مراحل اضافه را حذف کنند؛ بعضی از افراد نیز به این آداب و رسوم سنتی بسیار پایبند و علاقه‌مند هستند. البته خوب است بدانید که هر یک از این مراحل و آداب و رسوم تاریخچه خود را دارد و به علت خاصی برگزار می‌شود. به طور کلی، آداب و رسوم ازدواج ایرانی به این صورت است که مراسم ازدواج با مرحله خواستگاری آغاز می‌شود و با سفر ماه عسل عروس و داماد به پایان می‌رسد.
برای بسیاری از اقوام ایرانی رعایت کردن تمام این مراحل و رسوم ازدواج بسیار مهم است. هر قوم و منطقه‌ی کشور نیز آداب و رسوم خاصی دارد. بهتر است اگر قصد ازدواج با اقوام خاصی را دارید، ابتدا با تمام رسم و رسوم‌های آن‌ها آشنا شوید.
مراحل ازدواج در ایران
ازدواج ایرانی، برخلاف مراسم ازدواج در بسیاری از کشورها، مراحل بسیار زیاد و مختلفی دارد. همانطور که گفتیم در هر منطقه نیز این مراحل ممکن است متفاوت باشد، اما به طور کلی مراحل و رسوم عروسی ایرانی شامل: خواستگاری، مراسم بله برون، شیرینی خوران، مراسم عقد، دوران نامزدی، مراسم پاگشا، خرید عروسی، خرید جهیزیه، جهازبران، مراسم حنابندان، جشن عروسی، مراسم پاتختی، مادرزن سلام و ماه عسل عروس و داماد می‌شود.
در سال‌های گذشته رعایت کردن این مراحل و برگزاری تمام این مرحله‌ها از اهمیت بیشتری برخودار بود. اما در سال‌های اخیر، با تغییر روند زندگی و با شرایط موجود، ممکن است برخی از این مراحل برگزار نشود. در واقع اصلی‌ترین مراحل و رسوم ازدواج در ایران، شامل مرحله خواستگاری، مراسم عقد و جشن عروسی می‌شود. حتی ممکن است بعضی از افراد مراسم عقد و عروسی را در یک شب و با هم برگزار کنند.
اما برای آنکه با آداب و رسوم ازدواج ایرانی بیشتر آشنا شوید و بدانید که در هر یک از این مراحل دقیقاً چه اتفاقی می‌افتد، با ادامه مقاله همراه ما باشید.
1. خواستگاری؛ اولین مرحله ازدواج ایرانی
آداب و رسوم ازدواج ایرانی و خواستگاری
خواستگاری یکی از اصلی‌ترین آداب و رسوم ازدواج ایرانی است که به هیچ وجه قابل حذف نیست. این مرحله از مراسم ازدواج، چه در ازدواج‌های سنتی و چه در ازدواج‌های مدرن و جدید، به عنوان آغاز پروسه ازدواج شناخته می‌شود. مرحله خواستگاری ممکن است در چند جلسه برگزاری شود. در گذشته ابتدا مادر و خواهر داماد، به خانه‌ی دختری که انتخاب کرده بودند و می‌رفتند و با او و خانواده‌ش آشنا می‌شدند. پس از آن اگر هر دو طرف موافق بودند، جلسه بعدی خواستگاری با حضور داماد و به صورت رسمی‌تر برگزار می‌شد.
اما امروزه معمولاً قبل از برگزاری مراسم خواستگاری رسمی، دختر و پسر با یکدیگر آشنا می‌شوند و در صورتی که به توافقات اولیه با یکدیگر برسند، خانواده پسر به خانه دختر رفته و جلسه خواستگاری را برگزار می‌کنند. یکی از رسوم معمول مرحله خواستگاری این است که خانواده داماد با یک گل و شیرینی به خانه عروس می‌روند. عروس نیز با آوردن یک سینی چایی به آن‌ها خوش‌آمد گفته و از آن‌ها پذیرایی می‌کند.
تعیین مهریه، مساله‌ای مهم!
یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی که پس از آشنا شدن و به توافق رسیدن خانواده‌ها برای ازدواج، در جلسه خواستگاری انجام می‌شود، تعیین مهریه است. مهریه به عنوان هدیه داماد به عروس شناخته می‌شود و معمولاً چند سکه بهار آزادی است. مشخص کردن تعداد سکه‌ها و یا به طور کلی تعیین مهریه در طی جلسه خواستگاری اتفاق می‌افتد.
2. مراسم بله برون با بزرگترها
پس از خواستگاری و به توافق رسیدن دختر و پسر، نوبت آن است که بزرگترهای فامیل دور هم جمع شوند. در مراسم بله برون معمولاً علاوه بر خانواده عروس و داماد، چند نفر از بزرگترهای هر دو فامیل نیز حضور دارند. در این مراسم صحبت‌های نهایی انجام می‌شود و هدیه‌هایی نیز از طرف خانواده داماد به عروس داده می‌شود. این هدیه‌ها شامل یک قواره پارچه، انگشتر نشان و یک کله قند است.
در این مراسم تمام توافقات و قول و قرارهایی که داده می‌شود را در یک دفتر یادداشت می‌کنند. این توافقات شامل مبلغ مهریه، شیربها، تقسیم خرید لوازم منزل و یا حق و حقوق‌هایی که داماد به عروس می‌دهد مانند حق طلاق یا حق حضانت می‌شود.
3. شیرینی خوران مخصوص خانم‌ها
مرحله شیرینی خوران یک مراسم زنانه است که بسیاری به آن مراسم نامزدی نیز می‌گویند. در این مراسم، زنان خانواده داماد، چند هدیه برای عروس تهیه می‌کنند و آن‌ها را همراه با حلقه نامزدی به منزل عروس می‌برند. حلقه نامزدی را دست عروس می‌کنند و با خوردن شیرینی و شربت، این اتفاق را جشن می‌گیرند.
4. مراسم عقد و آغاز زندگی زناشویی
مراسم عقد و سفره عقد
مراسم عقد از آن دسته از آداب و رسوم ازدواج ایرانی است که در هر شهری با شهر دیگر متفاوت است. بعضی از افراد مراسم عقد را پس از مراسم خواستگاری و بله برون برگزار می‌کنند. یعنی در پایان مراسم بله برون، یک خطبه عقد میان عروس و داماد جاری می‌کنند.
اما در بعضی شهرهای دیگر خواندن خطبه عقد، برای بعد از دوران نامزدی است. یعنی ابتدا دختر و پسر مدتی با یکدیگر نامزد هستند و بیشتر با هم آشنا می‌شوند. پس از آن در یک تاریخ مشخص، مراسم عقد برگزار می‌شود و خطبه عقد میان آن دو جاری می‌شود. ممکن است مراسم عقد همراه با مراسم جشن عروسی نیز برگزار شود و عروس و داماد تا قبل از آن، با یکدیگر نامزد باشند.
پیشنهاد می‌کنیم مقاله نکات مهم در آرایش عقد و نامزدی را مطالعه کنید.
5. دوران نامزدی، شیرین‌ترین روزهای شما
دوران نامزدی در ایران
دوران نامزدی برای آشنایی بیشتر دختر و پسر و خانواده‌ها با یکدیگر است. در این دوران خانواده‌ها و دختر و پسر با هم معاشرت می‌کنند تا بیشتر با یکدیگر آشنا شوند و به تفاهم بیشتری برسند. معمولاً این دوران خیلی طولانی نیست اما به یکی از شیرین‌ترین دوران زندگی هر عروس و دامادی تبدیل می‌شود.
6. مراسم پاگشا برای ورود به خانواده جدید
پس از رسمی شدن عقد یا نامزدی دختر و پسر، خانواده‌ها و اقوام آن‌ها مهمانی‌هایی برگزار می‌کنند و عروس و داماد را به خانه‌هایشان دعوت می‌کنند. این مراسم که یکی از آداب و رسوم ازدواج ایرانی است از زمان قدیم در بین مردم مرسوم بوده و برای آشنا شدن عروس و داماد با اقوام یکدیگر برگزار می‌شود.
7. خرید عروسی در آداب و رسوم ازدواج
با نزدیک شدن به مراسم عروسی، کم کم خانواده‌ها و عروس و داماد باید به دنبال خرید عروسی باشند. وسایلی مانند حلقه، ساعت، آینه و شمعدان، چمدان، لباس و پوشاک و چند وسیله متفرقه دیگر در این مرحله خریده می‌شود.
هم عروس و هم داماد باید این وسایل را تهیه کنند و سپس آن‌ها را تزئین کرده و به یکدیگر هدیه دهند. درواقع عروس لوازم مورد نیاز داماد را خریداری می‌کند و داماد وسایلی که برای عروس باید خریده شود را می‌خرد و به او هدیه می‌دهد.
8. خرید جهیزیه برای ساختن زندگی
یکی دیگر از آداب و رسوم ازدواج ایرانی، خرید جهیزیه است. به طور معمول خرید جهیزیه و لوازم خانه عروس و داماد، با خانواده عروس است. البته معمولاً تعدادی از وسایل بزرگ مانند سرویس خواب، تلویزیون، فرش و وسایل مشابه این‌ها را نیز خانواده داماد تهیه می‌کنند. این موضوع یکی از مواردی است که در جلسه بله برون تعیین می‌شود.
9. جهازبران عروس خانم
یکی از رسوم ازدواج در ایران، رسم جهازبران است. پس از آنکه تمام وسایل جهیزیه عروس خریداری شد، خانواده عروس با سلیقه خود آن‌ها را در خانه عروس و داماد می‌چینند. سپس اقوام و فامیل عروس و داماد را دعوت می‌کنند تا خانه عروس را ببینند. هر فردی که در این مراسم شرکت می‌کند نیز، هدیه‌ای برای خانه عروس می‌برد.
10. مراسم حنابندان، رسم زیبای قدیم
مراسم حنابندان عروس و داماد
جشن حنابندان جشنی است که شب قبل از عروسی و در منزل پدری عروس برگزار می‌شود. این مراسم یک جشن زنانه بوده و با حضور اقوام عروس و داماد برگزار می‌شود. برای این مراسم خانواده داماد با گل و شیرینی و حنای تزئین شده به خانه عروس می‌روند و حنای تزئین شده را در دست عروس می‌گذارند.
11. جشن عروسی
آداب و رسوم جشن عروسی در ایران
یکی از اصلی‌ترین مراحل و آداب و رسوم ازدواج ایرانی، جشن عروسی است. زمانی که تمام مراحل و کارهای لازم انجام شود و عروس و داماد آماده رفتن به خانه خود باشند، جشن عروسی برگزار می‌شود. خانواده عروس و داماد با توافق یکدیگر تاریخی را برای برگزاری این جشن تعیین می‌کنند. سپس در تاریخ مشخص شده، با توجه به بودجه و سلیقه خود، در کنار اقوام و دوستان خود جشنی برگزار می‌کنند و پس از آن عروس و داماد را راهی خانه خود می‌کنند.
12. مراسم پاتختی و هدایا
فردای روز عروسی، مراسم پاتختی برگزار می‌شود. مراسم پاتختی نیز یک جشن زنانه است که این بار در منزل خود عروس برپا می‌شود. در این مراسم، اقوام عروس و داماد هدیه‌هایی برای تبریک ازدواج آن‌ها تهیه کرده و به عروس تقدیم می‌کنند.
13. مادرزن سلام!
مادرزن سلام نیز نام یکی دیگر از آداب و رسوم ازدواج ایرانی است. صبح روز بعد از جشن عروسی، داماد به خانه مادرزن خود رفته و با بوسیدن دست او از زحماتی که کشیده است، تشکر می‌کند. البته این مراسم در گذشته با جدیت و رسمیت بیشتری برگزار می‌شد اما در سال‌های اخیر کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
14. ماه عسل عروس و داماد
ماه عسل عروس و داماد
سفر ماه عسل، آخرین مرحله از مراسمات و آداب و رسوم ازدواج ایرانی است. پس از آنکه تمام مراحل و رسم و رسوم‌های ازدواج برگزار شد، عروس و داماد با یکدیگر به سفر می‌روند. در این سفر عروس و داماد استراحت می‌کنند و با اخلاق‌های یکدیگر نیز بیشتر آشنا می‌شوند. پس از بازگشت از این سفر، زندگی مشترک عروس و داماد، رسماً آغاز می‌شود.
آغاز زندگی مشترک عروس و داماد
برگزاری مراسم عروسی و آغاز زندگی مشترک در کشور ما رسم و رسوم‌های خاص خود را دارد. این آداب و رسوم که از دیرباز تا کنون در کشور ما برگزار می‌شده است، به فرهنگ و رسوم هر منطقه بستگی دارد. اما به طور کلی براساس رسوم ازدواج ایرانی، این مراسم از مرحله خواستگاری آغاز می‌شود و تا عروسی و سفر ماه عسل عروس و داماد ادامه دارد.
مهم دوست داشتنه